Toàn cảnh Đền Rồng - Đền Nước nhìn từ trên cao.

Từ trung tâm thành phố Thanh Hóa đi thẳng quốc lộ 1A đi theo hướng Bắc 45 ki lô mét,đến Dốc xây thuộc địa phận phường Bắc sơn, thị xã Bỉm sơn nơi giáp danh với địa phận tỉnh Ninh Bình, rẽ trái đi khoảng 50m, đi thẳng, là đến di tích.

Đường vào đền

Theo truyền thuyết, đền Rồng được xây dựng từ thế kỷ XVI, gắn liền với truyền thuyết về Mẫu Thượng Ngàn - vị Mẫu cai quản miền rừng núi, che chở, bảo vệ cho con người và vạn vật trong cuộc sống. Tương truyền, nơi đây từng là điểm đến tâm linh của vua Lê Thái Tổ trong những năm chinh phạt Chiêm Thành.

 Cùng với đó, đền Nước được xây dựng từ thời Lê Trung Hưng, thờ Mẫu Thoải - vị Mẫu cai quản vùng sông nước.

 Đền Rồng - Đền Nước không chỉ là vùng đất linh thiêng mà còn là di tích lịch sử văn hóa quan trọng của tỉnh Thanh Hóa. Hai ngôi đền đã được xếp hạng di tích lịch sử cấp tỉnh vào năm 1993. Nơi đây lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống quý báu, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc.

Đền Rồng tọa lạc trên sườn núi Rồng, được xem như nằm dưới đầu Rồng (Hàm Long) ở cửa Bắc của xứ Thanh, nơi mà linh khí đất trời hội tụ cùng với những địa danh đã làm nên huyền tích trong thời kỳ dựng nước và giữ nước của dân tộc. Đền có địa thế “tựa sơn, hướng thủy”, phía trước là dòng suối Khe Năn quanh năm trong mát.

Dòng suối Khe Năn trước cửa Đền quanh năm trong mát.

Sau lưng là núi Rồng, ngọn núi đá thuộc dãy núi Tam Điệp dựng đứng sừng sững hình răng cưa tựa như vảy rồng quanh co uốn khúc. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, nơi này vẫn giữ nguyên vẹn vẻ đẹp cổ kính với những chi tiết chạm khắc tinh xảo trên gỗ đá.

Du khách đến đây không chỉ để cầu bình an, cầu tài lộc mà còn để hòa mình vào không gian thanh tịnh, yên bình, tạm gác lại những lo toan, bộn bề của cuộc sống thường nhật.

Đền Rồng nằm ở địa thế “Hậu tựa sơn, tiền đạp thủy”.

Về quy mô cấu trúc, hiện nay Đền được bố trí gồm các công trình: Nghi Môn, sân, nhà Mẫu, đền Đức Ông, nhà thờ Phật, nhà kho.

Nghi Môn

Nghi Môn nằm ngay trước cổng chính dẫn vào đền Rồng, sừng sững hiên ngang như cánh cổng chào đón du khách đến với chốn linh thiêng. Được xây dựng theo kiểu "tứ trụ", gồm bốn cột trụ cao lớn bằng đá ong, liên kết với nhau bằng hệ thống xà ngang, tạo nên một khung vòm vững chãi. Mái nghi môn cong cong, lợp ngói âm dương, trang trí bằng những họa tiết rồng phượng tinh xảo, mang đậm dấu ấn kiến trúc thời Lê Trung Hưng.

Nhà Mẫu nằm ở vị trí trung tâm đền Rồng, được xây dựng theo kiểu "nhà sàn", gồm ba gian, hai chái, mang đậm dấu ấn kiến trúc truyền thống của người Việt.

Nhà Mẫu gồm Cung Hội Đồng Các Quan, Cung thờ Tứ Phủ Chầu Bà, Cung thờ Ngọc Hoàng, Cung thờ Tam Tòa Thánh Mẫu, Lầu Cô Chín và Lầu Cô Bơ.

Đền Đức Ông được xây dựng bên phải nhà Mẫu, có kết cấu chữ Đinh gồm tiền đường và hậu cung. Phía đầu là sân (sân chung của khu di tích), đi lên sân trên đền qua 7 bậc cấp, hai góc sân lối đi lên được đặt 2 ngựa, giữa sân là 1 bát hương đá. Từ nền sân lên là Tiền đường, sau Tiền đường là Hậu cung.

Nhà thờ Phật được xây dựng bên trái nhà Mẫu, theo lối kiến trúc tiền “Nhất” hậu “Đinh”, gồm: Tiền đường và Hậu cung.

Đền Nước - Huyền Tích Danh Thắng

Cách đền Rồng khoảng 500m, đền Nước tọa lạc bên dòng suối Khe Năn trong vắt, thơ mộng. Nơi đây thờ Mẫu Thoải - vị Mẫu cai quản vùng sông nước. Đền Nước được xây dựng từ thời Lê Trung Hưng, mang đậm dấu ấn kiến trúc thời kỳ đó. Đến với đền Nước, du khách không khỏi ngỡ ngàng trước vẻ đẹp thanh tao, yên bình của ngôi đền cùng khung cảnh thiên nhiên hữu tình xung quanh.

Những năm gần đây, con suối dưới chân đền Nước bỗng xuất hiện một đàn cá hàng ngàn con có trọng lượng khoảng từ 2-4 kg. Đàn cá có hình dáng lạ mắt, vây, miệng có màu hồng, thân cá có màu lấp lánh ánh vàng. Cá sống trong hang, ngày ngày bơi ra dòng nước quanh đền ở một đoạn suối Khe Năn dài hơn 100 mét và thức ăn chính là lá cây.

Đàn cá sống trong hang suối Khe Năn       

Đền thờ Mẫu Thoải được bao bọc bởi rất nhiều cây xanh, tỏa bóng mát rộng lớn.

Quy mô Đền gồm các hạng mục: sân, đền chính và động Sơn Trang.

Sân được láng xi măng sạch sẽ, góc sân có xây một lầu thờ Phật bà Quan Âm, có hệ thống tường rào thấp bằng đá.

Đền chính được xây dựng theo lối kiến trúc tiền “Nhất” hậu “Đinh”, gồm Tiền đường và Hậu cung. Tiền đường được xây theo kiểu mái đổ gồm 2 mái trước và sau, chiều dài 5,2m và rộng 4m, cao 4,6m, nền lát gạch men. Phía trước là 3 cửa ra vào, làm theo kiểu thượng song hạ bản. Đền có kích thước 5x3 mét vuông, nền lát đá, với hệ thống tường rào xây bằng đá nguyên khối, chạm nổi hình rồng và hoa cúc.

Hậu cung gồm gian trong và ngoài. Gian ngoài xây kiểu mái đổ bằng, gồm 2 mái trước và sau, kích thước 5,3x3,3 mét vuông, chiều cao 5,4m, nền lát gạch men. Gian trong xây theo kiểu cuốn vòm kích thước 5,2x3,9 mét vuông, chiều cao 4,1m và cũng lát gạch men.

Động Sơn Trang nằm sát đền chính về phía hữu. Từ sân lên động qua 17 bậc cấp bằng đá đục nhám. Động được đặt trong lòng hang đá, nửa xây nửa thiên tạo, kích thước 2,5x3,6 mét vuông.

Hằng năm, vào dịp 24/2 âm lịch, Đền Rồng và Đền Nước diễn ra lễ hội thu hút đông đảo du khách thập phương.

Du khách về dự lễ hội

Lễ hội là dịp để người dân địa phương bày tỏ lòng thành kính đối với Mẫu, cầu mong cho quốc thái dân an, mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu. Lễ hội diễn ra với nhiều hoạt động văn hóa đặc sắc như: rước kiệu, tế lễ, hát chầu văn, văn nghệ,... tạo nên một bầu không khí sôi động, náo nhiệt nhưng vẫn giữ được nét trang nghiêm, thanh tịnh.

Lễ rước kiệu từ đền Rồng lên đền Nước.

Hiện nay cụm di tích đền Rồng - đền Nước là nơi thờ tự Mẫu Thượng Ngàn và Mẫu Thoải trong hệ thống thờ Mẫu của người Việt. Đây là hai vị Thánh Mẫu bảo hộ, che chở cho cuộc sống của nhân dân được ấm no, bình an, hạnh phúc. Huyền thoại, huyền tích về các nữ thần đã hóa thân vào cuộc sống của nhân dân, bảo vệ sự bình yên và đem lại mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, quốc thái dân an.

Cụm di tích lịch sử này là nơi lưu giữ nhiều giá trị văn hóa truyền thống quý báu, góp phần bảo tồn và phát huy bản sắc dân tộc.

Nếu bạn là người  muốn tìm kiếm sự thanh tịnh, bình yên và tìm hiểu, khám phá về văn hóa tâm linh của người Việt, đây sẽ là là điểm đến lý tưởng khó mà bỏ lỡ. Đến với nơi đây, du khách không chỉ được đắm mình trong không gian linh thiêng, cổ kính mà còn có cơ hội khám phá những giá trị lịch sử và văn hóa độc đáo của xứ Thanh.